Tehiri İcra Kararı Nasıl Alınır ?

Tehiri icra, Türk İcra ve İflas Hukuku'nda ilamlı icra takiplerinin geçici olarak durdurulmasına olanak sağlayan önemli bir hukuki kurumdur. Genellikle mahkeme kararına karşı istinaf veya temyiz başvurusunda bulunulması durumunda gündeme gelir. Borçlu taraf, mahkeme kararının kesinleşmesini beklerken icra işlemlerinin başlamasını veya devam etmesini istemeyebilir. Bu noktada tehiri icra talebiyle, icra işlemlerinin geçici olarak durdurulması mümkündür.

Ancak bu imkânın kötüye kullanılmaması ve alacaklının haklarının da korunması amacıyla, kanun koyucu bu durumu bazı şartlara bağlamıştır. Özellikle teminat gösterilmesi ve sürecin mahkeme denetimine tabi olması, hem borçlunun hem de alacaklının menfaatlerini dengeleme işlevi görür.

İcranın Geri Bırakılması – Madde 33

İcra mahkemesi, geri bırakılma talebini reddettiği takdirde borçlu ancak istinaf veya temyiz yoluna başvuru süresi içinde alacağı karşılayacak nakit veya icra mahkemesince kabul edilecek taşınır rehin veya esham veya tahvilat veya taşınmaz rehni yahut muteber bir banka kefaleti göstermek şartıyla istinaf veya temyiz yoluna başvurabilir. Borçlunun yeter malı mahcuz ise veya borçlunun talebi üzerine istinaf veya temyiz yoluna başvuru süresi içinde yeter malı haczedilmişse bu fıkrada yazılı teminatı göstermeye lüzum yoktur.

2.TEHİRİ İCRA NEDİR?

Tehiri icra, bir mahkeme kararının icrasının, karara karşı başvurulan kanun yolu (istinaf veya temyiz) süresince durdurulmasıdır. Başka bir deyişle, kesinleşmemiş bir mahkeme kararına dayanılarak başlatılan icra takibinin geçici olarak askıya alınmasıdır.

İcra takibi, özellikle ilamlı takiplerde, mahkeme kararının icrası anlamına gelir. Ancak bu kararlar her zaman kesin değildir. Taraflardan biri karara karşı üst mahkemeye başvurmuşsa, icranın derhal uygulanması bazı durumlarda haksız sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle borçlu, icranın geri bırakılması (tehiri icra) talebinde bulunarak mahkemeden koruma talep edebilir.

Tehiri icranın amacı, üst mahkemenin olası bozma kararına karşı borçlunun maddi ve manevi zarara uğramasını önlemektir. Ancak bu hakkın kötüye kullanılmaması için borçlunun teminat göstermesi gerekir. Böylece hem borçlunun hem de alacaklının menfaatleri dengelenmiş olur.

3.TEHİRİ İCRA TALEBİ

3.1.TEHİRİ İCRA TALEBİ KİMLER YAPABİLİR?

Tehiri icra talebinde bulunabilecek kişi, hakkında ilamlı icra takibi başlatılan ve mahkeme kararına karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurmuş olan borçludur. Bu talep, borçlunun mağduriyetini önlemek amacıyla tanınmıştır. Ancak, tehiri icra kararı alınabilmesi için borçlunun yalnızca kanun yoluna başvurmuş olması yeterli değildir; aynı zamanda teminat gösterme ve mehil vesikası alma yükümlülüğü de vardır. Borçlu dışında üçüncü kişilerin veya alacaklının bu yönde bir talepte bulunma yetkisi bulunmamaktadır.

3.2.TEHİRİ İCRA TALEBİ İÇİN NEREYE BAŞVURULUR?

Tehiri icra talebi, ilamlı icra takibinin yürütüldüğü yer icra hukuk mahkemesine yapılır. Güncel uygulamaya göre, borçlu temyiz veya istinaf başvurusunu yaptıktan sonra, teminatla birlikte icra hukuk mahkemesine başvurarak icranın geri bırakılmasını (tehiri icra) talep eder. Başvuru sırasında “mehil vesikasının’’ da ibrazı gereklidir.

3.3.HANGİ KARARLAR İÇİN TEHİRİ İCRA TALEP EDİLEBİLİR?

Tehiri icra talebi, kesinleşmeden icraya konulabilen mahkeme kararları için mümkündür. Türk hukukunda bazı ilamlar, kesinleşme şerhi aranmaksızın icraya konulabilir. Bu kapsama giren başlıca karar örnekleri şunlardır:

Tahliye kararları (kiralananın tahliyesine ilişkin ilamlar)
Nafaka kararları (tedbir nafakası, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası)
İşçilik alacaklarına ilişkin kararlar (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vb.)
Maddi ve Manevi Tazminat kararları
Geçici hukuki koruma kararları (ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz)
Kamu düzeni gereği derhal infaz edilmesi gereken kararlar (çocuk teslimine ilişkin kararlar gibi)

Bu tür kararlar henüz kesinleşmeden icra takibine konu edilebildiği için, borçlu icra sürecine karşı korunmak amacıyla, kanun yoluna başvurduğunu belgeleyerek ve teminat göstererek takibin yapıldığı yer icra hukuk mahkemesinden tehiri icra talep edebilir. Böylece üst mahkemenin kararı beklenirken haksız ve telafisi güç zararların önüne geçilmiş olur.

4.TEHİRİ İCRA SÜRECİ VE AŞAMALARI

4.1.Gerekçeli Kararın Yazılması ve Tebliğ Edilmesi

Mahkeme, duruşma sonunda verdiği hükmün gerekçesini 1 ay içinde yazar. Bu gerekçeli karar, taraflara tebliğ edilmeden kanun yolu süresi başlamaz. Bu nedenle, gerekçeli kararın yazılması ve taraflara usulüne uygun şekilde tebliği, tehiri icra sürecinin ilk adımıdır. Tebliğ tarihi, istinaf veya temyiz süresinin başlangıcıdır ve borçlunun üst mahkemeye başvuru süresini takip etmesi bu tarihle birlikte zorunlu hâle gelir.

4.2. Kanun Yolu Başvurusu (İstinaf dilekçesinin sunulması)

Gerekçeli kararın tebliğinden sonra, karardan memnun olmayan taraf, yasal süresi içinde istinaf (veya şartları varsa temyiz) başvurusunda bulunabilir. Bu başvuru, mahkemeye hitaben yazılmış bir istinaf dilekçesi ile yapılır ve uyuşmazlığın bir üst mahkemede yeniden incelenmesi talep edilir. Tehiri icra talebinde bulunabilmek için bu başvurunun mutlaka yapılmış olması gerekir. Yani, kanun yolu başvurusu olmadan tehiri icra istenemez. Bu dilekçenin verildiği tarih, sürecin aktif olarak başladığı kritik noktadır.

4.3.Derkenar Yazısının Alınması

İstinaf veya temyiz dilekçesinin sunulmasının ardından, başvurunun yapıldığını ve yasal süresi içinde olduğunu gösteren kararın verildiği mahkemeden bir derkenar yazısı alınır. Bu yazı, başvurunun kabul edildiğini ve dosyanın üst mahkemeye gönderilmek üzere işlemde olduğunu gösterir niteliktedir. Derkenar yazısı, hem icra müdürlüğüne sunulmak üzere alınır hem de tehiri icra talebinin dayanağını oluşturur. Bu belge, mehil vesikası alınabilmesi ve icra hukuk mahkemesine başvuru yapılabilmesi için zorunludur.

4.4. Teminat Gösterilmesi

Tehiri icra talebinin kabulü için borçlu tarafından teminat gösterilmesi zorunludur. Bu teminatın amacı, alacaklının icra sürecinin durdurulmasından dolayı uğrayabileceği muhtemel zararların güvence altına alınmasıdır. Teminat genellikle nakit para veya banka teminat mektubu şeklinde olur. Ancak önemli olan, teminatın mahkemece değerlendirilebilir ve alacaklı zararını karşılayabilir nitelikte olmasıdır.

İlgili icra dosyasında ileriye dönük 3 aylık kapak hesabı yapılması icra müdürlüğünden talep edilmelidir. Teminat miktarı, icra müdürlüğü tarafından hesaplanan kapak hesabında yazan tutardır. Bu tutar, borçlunun tehiri icra talebinde bulunurken sunması gereken güvenceyi oluşturur. Teminat, banka teminat mektubu, taşınır veya taşınmaz rehni gibi kıymetler ile de karşılanabilir.

4.5. Mehil Vesikası Alınması

Mahkeme tarafından verilen karar doğrultusunda borçlu lehine düzenlenecek derkenar yazısı alındıktan sonra, borçlu tarafından icra dosyasına gerekli teminat yatırılır. Teminat, nakit olarak veya banka teminat mektubu şeklinde sunulabilir. Teminat bedeline ilişkin dekont ile teminat mektubu, ilgili icra dosyasına ibraz edilir. Derkenar yazısı ve teminatın icra müdürlüğüne sunulmasının ardından, icra müdürlüğü tarafından mehil vesikası düzenlenir. Mehil vesikası, borçluya icra hukuk mahkemesinden “tehiri icra” kararı getirebilmesi için tanınan süreyi gösteren resmî bir belgedir.

Uygulamada icra dairesi, borçluya bu amaçla 90 günlük bir süre tanır. Bu süre boyunca icra takibi geçici olarak askıya alınır. Başka bir ifadeyle, mehil vesikası süresince alacaklı tarafından herhangi bir icra işlemi yapılamaz ve takip durur. Süre içinde borçlunun tehiri icra kararını sunması hâlinde icra takibi, karar doğrultusunda durdurulur; aksi halde süre bitiminde takip kaldığı yerden devam eder.

Mehil vesikası, borçlunun karara karşı kanun yoluna başvurduğunu ve kararın henüz kesinleşmediğini gösteren resmi belgedir. Bu belge, icra müdürlüğünden alınır ve tehiri icra sürecinin ilerlemesi için gereklidir. Derkenar yazısı ve teminatla birlikte sunularak, mahkemeden icranın geri bırakılması talep edilir.

4.6. Tehiri İcra Talebi

Mehil vesikası, derkenar yazısı ve teminat belgesi hazırlandıktan sonra, 90 günlük süre içerisinde borçlu tarafından takibin yapıldığı yer icra hukuk mahkemesine tehiri icra talebi sunulur. Bu talep dilekçesi, icra işlemlerinin durdurulmasını amaçlar ve içinde mutlaka kanun yoluna başvuru yapıldığı, kararın kesinleşmediği, teminat gösterildiği ve icranın derhal uygulanmasının haksız ve telafisi güç zararlara yol açabileceği belirtilmelidir. Dilekçeye dayanak tüm belgeler (istinaf/temyiz dilekçesi, mehil vesikası, teminat evrakı) eklenerek mahkemeye ibraz edilir. Mahkeme, bu talebi değerlendirerek icranın geri bırakılıp bırakılmayacağına karar verir.

4.7. Mahkeme Kararı

İcra hukuk mahkemesi, borçlunun sunduğu tehiri icra talebi ve eklerini inceledikten sonra, icranın geri bırakılmasına (tehiri icra kararı) ya da talebin reddine karar verir. Mahkeme, öncelikle kanun yoluna başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığını, mehil vesikasının varlığını ve teminatın yeterliliğini değerlendirir. Bu unsurlar eksiksiz yerine getirilmişse, mahkeme icra işlemlerinin durdurulmasına karar verir. Bu karar verildiği andan itibaren hüküm doğurur ve alacaklı, icra işlemlerine devam edemez. Aksi takdirde yapılan işlemler hukuken geçersiz sayılır.

5.GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Tehiri icra taleplerine ilişkin uyuşmazlıklarda görevli mahkeme, açıkça İcra ve İflas Kanunu m. 36 gereğince, icra hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, ilamlı icra takibinin yürütüldüğü yer icra hukuk mahkemesidir.

6.SIKÇA SORULAN SORULAR

6.1.Tehiri İcra Kararı Ne Zaman Kalkar?

Tehiri icra kararı, üst mahkemenin dosya hakkında karar vermesiyle birlikte ortadan kalkar. Üst mahkeme kararı ile ilk derece mahkeme kararı onaylanırsa, artık karar kesinleşmiş olur ve icra işlemleri kaldığı yerden devam eder. Karar bozulursa, borçlunun lehine sonuç doğar ve icra takibi dayanağını kaybeder.

6.2.Tehiri icra kararı alındığında daha önce yapılan tahliye işlemi geri alınabilir mi?

Tehiri icra kararı geriye etkili değildir. Yani bu karar, yalnızca verildiği tarihten sonraki icra işlemlerini durdurur. Eğer tehiri icra kararı alınmadan önce tahliye gerçekleşmişse, bu işlem geçerli kabul edilir ve geri alınması mümkün değildir. Tehiri icra kararı, icra müdürlüğüne sunulduğu andan itibaren hüküm doğurur; geçmişte yapılan tahliye, satış veya haciz gibi işlemleri iptal etmez.

6.3.Tehiri icra kararı sonrası hacizler kalkar mı?

Tehiri icra kararı, yalnızca icra işlemlerinin ilerlemesini durdurur, ancak daha önce konulmuş hacizleri otomatik olarak kaldırmaz. Karardan önce uygulanan haciz işlemleri geçerliliğini korur. Haczin kaldırılmasını isteyen borçlu, ayrıca haczin kaldırılması talebinde bulunmalı ve genellikle mahkemenin kararı doğrultusunda teminatın devam ettiği sürece hacizlerin muhafazasına karar verilebilir. Yani tehiri icra kararı, hacizleri doğrudan kaldırmaz; ancak takibin ilerlemesini engellediği için satış ve tahsil gibi sonraki işlemleri durdurur.

6.4. Tehiri İcra Talebinde Teminat Zorunluluğunun İstisnası Var Mıdır?

İcra İflas Kanununda anılan teminat zorunluluğu mutlak nitelikte olmayıp, kanunda bazı istisnalara yer verilmiştir. İİK m. 36/2 hükmüne göre:

Devlet lehine tehiri icra talep edildiğinde teminat aranmaz.
Adli yardımdan yararlanan borçlu, mahkemenin adli yardım kararı doğrultusunda teminat gösterme yükümlülüğünden muaf tutulabilir.

Bir Yorum Yazın

Güncel Yazılar

Kira hukuku